Algemene beschouwing Meerjarenbegroting 2022-2025

Algemene beschouwing Meerjarenbegroting 2022-2025

Voorzitter,

Vanavond bespreken we de laatste begroting van dit college. Voor een groot deel zijn hierin zaken opgenomen die we als ‘going concern’ kunnen beschouwen, zoals afspraken binnen de regio, taken die vanuit het Rijk zijn overgeheveld of het afronden van eerder ingezette acties op de bekende speerpunten van dit college. Daarover willen wij het in deze algemene beschouwing niet hebben.

Deze laatste begroting van het college is ‘beleidsarm’, dat wil zeggen: er zijn in beginsel geen nieuwe maatregelen in opgenomen. Maar ‘beleidsarm’ wil niet zeggen dat u, college, nu de kop in het zand mag steken vanuit de gedachte ‘na ons de zondvloed’. Want u mag zich dan wel op de borst kloppen met een positief saldo in alle begrotingsjaren, het voelt wél als dansen op een vulkaan. Als het financieel fout afloopt, zullen onze inwoners het gelag betalen en op de blaren zitten.

Bij een aantal onderdelen van de begroting zullen wij wat langer stilstaan. Dat doen wij vanuit onze speerpunten zoals wij die bij de kadernota hebben benoemd.

Een algemene opmerking betreft het ontbreken van SMART geformuleerde doelstellingen. Veel algemeenheden bij ‘Wat willen we bereiken’ en ‘Wat gaan we ervoor doen’, maar wanneer we tevreden zijn is volstrekt onduidelijk. Hierdoor is het niet mogelijk om inzicht te krijgen in de verwachte effecten van te ondernemen acties of wensen, zeker niet op de langere termijn. Dat maakt het lastig om verantwoorde besluiten te nemen of keuzes te maken.

Programma 1
De organisatie staat zwaar onder druk. De raad heeft meermaals aangegeven dat hij hierin mee wil denken. Belangrijk is dat wij bijtijds op de hoogte zijn van knelpunten en de consequenties daarvan, zodat wij kunnen aangeven aan welke kant bijsturing mogelijk is.

Dus stoppen we met daarover te klagen en ondernemen we actie:
Passen we het ambitieniveau aan?
Gaan we diverse wensen voor nieuw beleid niet of terughoudend uitvoeren?
Kiezen we voor duurzame oplossingen, dat wil zeggen stoppen met inhuur, zodat kennis en kunde in de organisatie blijven?

We kunnen in ieder geval meteen beginnen bij de samenstelling van de wijkteams. Zorg dat onze eigen, zeer betrokken mensen worden ingezet bij het schoonhouden van stoepen, straten en perken. Huur daarvoor geen externe bedrijven meer in en ga in samenwerking met WSD deze uitvoering oppakken.

Dienstverlening en participatie
De gemeentelijke diensten moeten voor onze inwoners goed bereikbaar zijn en blijven. Dus niet alleen online, maar ook telefonisch en fysiek. Inwoners die digitaal minder onderlegd zijn, laaggeletterden of mensen die de taal niet machtig zijn, mogen wij niet in de kou laten staan.
Inwoners moeten eerder en beter gehoord worden. Niet alleen als ons dat goed uitkomt, maar juist als er zorgen zijn over bepaalde voornemens. Dán wordt recht gedaan aan de term burgerparticipatie. Het is een proces van vallen en opstaan. Dat het ook goed fout kan gaan, bewijst bijvoorbeeld de recente inspraak van inwoners rond het bosbeheer.

Programma 2
Gezondheid en CMD
Bij het thema gezondheid komen vele lijnen samen. Daarom pleit Dorpsbelang er opnieuw voor om gezondheid in haar breedste vorm integraal op te pakken in één beleidsplan, met doelstellingen die SMART zijn geformuleerd. Alleen dán kunnen wij de volle verantwoordelijkheid nemen voor de financiële en personele consequenties. Dat is geen hogere wiskunde, voorzitter. Nadat we hier herhaaldelijk om hebben moeten vragen, hebben we net voor deze begrotingsbehandeling eindelijk kennis kunnen nemen van het concept-bedrijfsplan CMD. De financiële consequenties van dit plan zijn groot. De eerder begrote taakstelling van € 350.000 – gedeeltelijk weggepoetst met behulp van de eenmalige bijdrage jeugd van € 205.000 – wordt alweer ingehaald door de voorstellen in dit plan. Het financiële en beleidsmatige zicht op de langere termijn is hierdoor onduidelijk, maar wél duidelijk is dat de sociale leefomgeving als geheel een belangrijke financiële risicofactor is.
Hoog tijd om eindelijk de diverse onderdelen van welzijn, zorg, participatie en leefomgeving stevig te gaan verknopen, waarbij preventie het ‘verdienmodel’ moet zijn.


Programma 3
Veiligheid en criminaliteit
Slechts een halve pagina is besteed aan bestrijding van criminaliteit. Enkel de vermelding dat we aanhaken bij de regionale veiligheidsplannen en ons richten op preventie is tamelijk mager, gezien alle berichten in de media en de impact op onze samenleving. Het gaat behalve om het gevoel van (on)veiligheid bij onze inwoners, ook over de effecten van illegale dumping van drugs op de natuur, het milieu én onze waterhuishouding, en de risico’s van ondermijning van ons bestuur.

Verkeer
Het kopje op pagina 34 ‘Weggebruikers kunnen comfortabel en veilig deelnemen aan het verkeer’ kan niet anders dan ironisch bedoeld zijn. Want, dank je de koekoek, het is een mooie wens, maar de werkelijkheid in Son en Breugel is weerbarstiger. Waar blijven oplossingen voor het sluipverkeer en de aanpak voor veilige fietsroutes in het dorp? Over de mislukkingen en de kosten inzake de trottoirs zullen we het maar niet meer hebben.

Verder, voorzitter, de luchtkwaliteit in het dorp is onder de maat, het lawaai van het vliegverkeer neemt toe en o.a. door de A50 is de CO2-uitstoot onaanvaardbaar hoog. Wordt het niet eens tijd om als kartrekker op te staan en samen met de overige aan de A50 gelegen gemeenten concrete plannen te ontwikkelen en een lobby te starten richting het Rijk? Dát zou nou eens een ambitieniveau zijn dat Dorpsbelang zou toejuichen.

Programma 4
Omgevingsvisie en woningbouw
In deze begroting is meer ruimte genomen voor het bespreken van de omgevingswet. Een wet waarbij onze inwoners in de voorbereiding intensief betrokken moeten worden, juist omdat deze wet een groot aantal beleidsvelden omvat die iedere inwoner zullen raken. Het gaat niet alleen over windmolens in je achtertuin of zonnepanelen op je dak, al zijn dat belangrijke thema’s. De belangrijke vraag is of de toekomstvisie die wij als raad hebben aansluit op die van onze inwoners. Wat vinden onze inwoners belangrijk? Nu de diverse wethouders bijvoorbeeld al verschillende beelden hebben bij de invulling van Sonniuswijk, zijn we heel benieuwd hoe onze inwoners hierover denken. We kijken met veel belangstelling uit naar de uitkomsten van de inspraakrondes.

Een paar vragen in dit verband in relatie tot de woningbouw: wat betekent de ondertekening van het schone luchtakkoord (SLA) concreet voor Son en Breugel? Wij hebben daarmee bevestigd dat de gemeente er alles aan moet doen om de gezondheid van onze inwoners zo veel mogelijk te garanderen. Hoe verhoudt zich dan het probleem van vervuilde lucht tot het toenemende vliegverkeer en de grote woningbehoefte die er is? Kán er nog verantwoord gebouwd worden?

De notitie ‘Kaders als Koers’ biedt voor deze vragen én voor de grote vraag naar geschikte woningen onvoldoende houvast. Woningbouw in de bestaande omgeving zal onvoldoende soelaas bieden om de acute woningnood en vooral het grote tekort aan sociale woningen aan te pakken. Behalve het ontbreken van ‘een dak boven je hoofd’ komen daarmee ook de bevolkingsopbouw en ons voorzieningenniveau onder druk te staan. Wat gaan we nu doen? Wat kunnen we doen? Ook hier is het zicht op de effecten op de langere termijn van belang en zien wij daar in de begroting te weinig van terug.

Dus:
Hoever zijn we met de plannen voor de Tiny Houses? Hoever zijn we met het zoeken naar bouwgrond en welke opties zijn er gegeven onze eerder genoemde zorgen? Gaan we hier nu eens echt mee aan de slag?

Financiën algemeen
Voorzitter, ik zei het eerder: de begroting oogt bedrieglijk goed met in alle jaren een positief saldo. We zijn (weer) gered door de septembercirculaire, maar grote risico’s liggen op de loer. Zo is de netto-schuldquote enorm gestegen. Dat is weliswaar nog geen code rood, maar betekent wel dat de schuldenlast in de komende jaren aanzienlijk toeneemt.

Onduidelijk is of het Dorpshuis in de komende jaren een positieve exploitatie laat zien. En als klap op de vuurpijl wordt er in het concept-bedrijfsplan CMD ook nog gesuggereerd dat de toekomstige huisvesting en locatiekeuze een punt van discussie en keuze zouden zijn. Voorzitter, hoe haalt het college dat in zijn hoofd? Alsof die locatie niet al jaren vaststond! Met dit soort rare fratsen draagt het college niet bij aan het beeld van een evenwichtig bestuur.
De overige risico’s binnen het sociaal domein hebben we al genoemd.

De vrije reserves zijn inmiddels geslonken tot een schamele 1,7 miljoen. Dat is dus onder de 2 miljoen die eerder door partijen als kritische ondergrens werd aangehouden! In de komende jaren zakt de reserve vrije bestedingsruimte nóg verder. Ik herinner u allen er aan: begin 2018 stond de teller nog op 6,2 miljoen.

Het risico dat er lagere bedragen uit het gemeentefonds worden uitgekeerd met daardoor voor onze gemeente mogelijk een strop van € 780.000,-, daar horen we het college niet over. Integendeel. Het college is er trots op om een meerjarig sluitende begroting te presenteren, waardoor er voor het volgende college financiële ruimte ontstaat om nieuw beleid op te pakken. In welke luchtbel zit het college eigenlijk? Als het verkeerd uitpakt met bijvoorbeeld het gemeentefonds, wat gaan we dan doen? Gaan we de lasten dan opnieuw afwentelen op onze inwoners? Niet als het aan Dorpsbelang ligt. Maar we kunnen dan wel het puin ruimen.

Voorzitter, concluderend, een begroting met veel onzekere uitkomsten, die afstevent op een hoge schuldenlast en die de lasten van onze inwoners verder laat stijgen, daar worden wij niet vrolijk van. Hoog tijd voor andere inzichten en wat ons betreft hoog tijd om de gemeentelijke financiën weer écht op orde te krijgen.

Dank u wel,
fractie Dorpsbelang